شیا و شانگ

پژوهش: سورنا فیروزی

تنظیم: مهرداد ایران‌مهر

مقدمه

تاریخ و فرهنگ چین، چند دودمان تاریخی و یک دورۀ استوره‌ای و کهن در پشت سر خود دارد.

تاریخ استوره‌ای چین شامل سه شهریار (ایزد-شاهان) و پنج خاقان (حکیم و خردمند) است، که دو خاقان آخر از بنیانگذاران شیا یعنی نخستین دودمان تاریخی محسوب می‌شوند.

نفوذ فرهنگ ایرانی در چین

بسط فرهنگ ایرانی در چین سبب شده بود که تا سال ۵۰ پ.م تقریبا در همهٔ چین واژه ایرانی «خشثرپاون/ شهربان، ساتراپ» را برای سران ایالت‌ها بکار برند.
مناسبات خارجی ایران و چین و حضور سفیر دائم در پایتخت‌های دو کشور که در پامیر با هم همسایه بودند، از زمان تیرداد یکم اشکانی برقرار شده بود. شمار اعضای سفارت ایران در چین در زمان قباد ساسانی، ۹۰ تن از جمله یک موبد بود و سفارتخانه ایران در چین نگهبانان ایرانی داشت.
در دوران اشکانی و ساسانی، حجم مبادلات بازرگانی دو کشور چشمگیر بود. به همین دلایل بود که پیروز پسر یزدگرد سوم برای گرفتن کمک به چین رفت، و متعاقب فروپاشی ایران ساسانی هزاران تن به چین و چند برابر این عده هم به هند رفتند.
واژۀ چین را ایرانیان از نام دودمان شین (به پایتختی چانگ-ان) گرفتند، و این واژه از ایران به اروپا انتقال یافت و سپس جهانی شد.

ردپای گوتی‌های باستانی از مرز چین تا مصر

گردآوری و تنظیم: مهرداد معمارزاده طهران (ایران‌مهر)

برگرفته از: دانشنامۀ کاشان - جلد 3 و 4، دکتر جهانشاه درخشانی

https://www.balatarin.com/permlink/2014/12/2/3742151

کهن‌ترین اشاره به سرزمین گوتیوم (کوتیوم)، در دوران پیش از فرمانروایی سارگُن یکم و در سندی از «لوگَل‌آنِه‌موندو» فرمانروای شهر اَدَب در میانرودان (4500 سال پیش) بوده است.

در این سند، به سرزمین گوتیوم همراه سرزمین‌های سوبَرتو و «کور-/گیش/‌اِرین»(1) در پهنۀ شمال خاوری و ایلام در پهنۀ جنوب خاوریِ میانرودان و سرانجام سرزمین پَرَشی در خاور ایران اشاره می‌شود.