کوروش در تورات

گردآوری: مهرداد ایران‌مهر

یهودیان، کوروش را مشیه (مسیح) خود خواندند. کوروش تنها غیریهودی (جنتیل) در کتاب مقدس است که لقب مسیح به او اهدا شده است.

 

کتاب مقدس ذکر می‌کند که دستور کوروش برای بازسازی معبد، فصل جدیدی در زندگی یهودیان ایجاد کرد. ویل دورانت نیز می‌گوید، "تاریخ قوم یهود از زمان آزادی به دست کوروش در بابل آغاز شد".

اما باید دانست، طبق دو سند منشور کوروش و سالنامه نبونید، و بر خلاف آنچه در اسفار یهود آمده، کوروش بدون اطلاع و یا عزمی نسبت به آزادی گروهی خاص، صرفا فرمان عفو عمومی صادر کرده است.

این عفو، اجازه ترک بابل از سوی کسانی که از زمان بخت‌النصر به آنجا آورده شده بودند را داده است، شامل اکد، سرزمین اشنونه، زمبن، شهر متورنو، دِر تا مرز گوتی [جایگاه‌های مقدس آن سوی] دجله که از دیرباز محراب‌هایشان ویران شده بود.

بیشتر داستان مربوط به کوروش، در کتاب عزرا ذکر شده است. محل ذکر نام کوروش در کتاب مقدس (بخش عهد عتیق)، این موارد است:

-کتاب تواریخ (دوم) باب ۳۶ آیه ۲۲ و ۲۳.

-عزرا باب یک آیات ۱، ۲، ۷ و ۸؛ باب ۳ آیه ۷؛ باب ۴ آیات ۳ و ۵؛ باب ۵ آیات ۱۳، ۱۴ و ۱۷؛ باب ۶ آیات ۳ و ۱۴.

-اشعیا باب ۴۴ آیه ۲۸؛ باب ۴۵ آیه ۱.

-دانیال باب ۱ آیه ۲۱؛ باب ۶ آیه ۲۸؛ باب ۱۰ آیه ۱.

تَنَخ مجموعه کتاب‌های مقدس یهودیان است که نزد مسیحیان، "کتاب مقدس عبری" خوانده می‌شود و با برخی تغییرات و اضافات با عنوان عهد عتیق در کتاب مقدس مسیحیان جای گرفته‌است.

تنخ در حقیقت کلمه‌ای است که از ترکیب حرف نخست این سه واژه در زبان لاتین ساخته شده است. بای‌بل یا کتاب مقدس نیز، شامل عهد عتیق و عهد جدید (انجیل) است.

تنخ مشتمل بر سه بخش است:

تورات (فرمان/ شریعت)

نوییم (کتب انبیاء)

کتوویم (مکتوبات/ نوشته‌ها)

۱- تورات

بخش اول تنخ، تورات است؛ که خود شامل پنج یا شش سِفر (کتاب) است. تورات پراهمیت‌ترین نوشتار یهودست و به باور آنان به‌وسیله یهوه (خداوند) به موسی وحی شده است.

برشیت (پیدایش/جنسیس*)، شموت (خروج/اکسودوس)، وییقرا (لاویان/لویتیکوس)، بمیدبار (اعداد/نومری)، دواریم (تثنیه یا قانون دوم/دویترونومیوم)، سفر ششم یوشع (صحیفه یوشع)

*ترجمه یونانی و به پیرو آن لاتین

به عقیده یهودیان، خداوند، تورات را از طریق موسی (مشیه-رَبَنو) در پنج کتاب (سِفِر) به بنی‌اسرائیل ابلاغ کرده است. صورت کتبی عبارت از همین اسفار خمسه و بخش شفاهی شامل همه تعالیمی است که از موسی به یوشع، سپس به پیران قوم منتقل شده و سرانجام پس از قرن‌ها نقل سینه به سینه، به مجمع کبیر (کِنِسِت هگدولا) و آنگاه به معلمان دینی (تنائیم ) رسید که آن‌ها بخشی از این تعالیم را به کتابت در آوردند که در نهایت از آن‌ها، میشناه، تلمود، تألیفات میدراشی و نظایر این‌ها پدید آمد.

۲- بخش دوم تنخ، شامل دو قسمت نوییم ریشونیم و کتب دوازده‌گانه است.

الف. نوییم ریشونیم:

کتاب یوشع (یهوشوع)

کتاب داوران (شوفطیم)

کتاب شموئیل (اول و دوم)

کتاب پادشاهان (ملاخیم) (از سلطنت داوود تا شلومو/سلیمان و بخت‌النصر پادشاه بابل)

اشعیا

ارمیا

حزقیال

ب. کتب دوازده‌گانه:

هوشع، یوئل، عاموس، عوودیا، یونس، میخا، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حجی، زکریا، ملاکی

۳- کتوویم

مزامیر داوود (تهیلیم)، امثال سلیمان، کتاب جامعه، کتاب غزل‌ها، کتاب ایوب، کتاب روت، مراثی ارمیا، کتاب استر، کتاب دانیال، کتاب عزرا، کتاب نحمیا، تواریخ ایام (کتاب اول و دوم)

کتاب پیامبری موسوم به موسی، در نگاه عوام "تورات" نامیده می‌شود. اما در ذکر مباحث تاریخی، باید دقت کرد که تنخ یا همان عهد عتیق، در کنار عهد جدید (انجیل)، کتاب مقدس (بای‌بل) را تشکیل می‌دهد.

و اما، تنخ خود مشتمل بر ۳ بخش است: تورات، نوییم و کتوویم. یعنی تورات خود یک بخش از کتاب مذهبی یهودیان است.

همچنین با کمی دقت، می‌بینیم که نام کوروش اساسا نه در تورات، بلکه در بخش‌هایی از دو قسمت دوم و سوم تنخ آمده است.

در کتاب بل و اژدها که جزو اضافات کتاب مقدس است و در بین یهودیان مورد قبول نیست نیز داستان دانیال و کورش ذکر شده است. 

در پایان و برای نمونه، مانند اینست که بگوییم نام تهمورث در گاهان آمده است، این غلط است. حتی وقتی می‌گوییم در اوستا آمده، در اینجا هم غیرعلمی سخن گفته‌ایم.

زیرا باید بگوییم، نام تهمورث در یشت‌ها و به طور مشخص در رام‌یشت و زامیادیشت آمده است.

بنابراین نام کوروش نیز در بخش تورات که حکم گات‌ها در تنخ را دارد، نیامده است. بلکه در زیرمجموعه‌های بخش‌های دوم و سوم آن یعنی تواریخ، عزرا، اشعیا و دانیال است که نام کوروش دیده می‌شود.

همانگونه که آمد، مکتوب بل و اژدها هم که روایت کوروش و دانیال را آورده، شاید بتوان گفت حکم بحارالانوار و کتب حدیث شیعیان را برای یهود دارد و جزو اضافات فرعی در مکتوبات ایشان محسوب می‌گردد.

به صفحه تلگرام ما بپیوندید، تاربرگ تاریخ روایی ایران:

https://t.me/oldhistor