میثره

گردآوری: مهرداد ایران‌مهر

به گواه متون ایلامی، هجای نام مادی میثرَ (میترا/مهر)، در پارسی باستان به شکل "میچَ" ثبت شده است.

 

به موجب گات‌ها، زرتشت سخت با مهرپرستی مخالف بود و بدون یادکرد از نام مهر، با کنایاتی روشن مهرپرستی را نکوهیده است.

مهمترین مراسم مهرپرستان، قربانی کردن گاو نر بود. پس از ظهور زرتشت، به دلیل مقابله با نمادهای مهرپرستی، با قربانی کردن گاو به شدت مقابله می‌شود.

زرتشت در گات‌ها از کیان و کرپان و اوسیج‌ها که دسته‌ای از امرا و پیشوایان دیویسنا بودند، بدگویی می‌کند. حتی در گات‌ها به کسانی که جانوران را با فریاد شادمانه قربانی می‌کنند، نفرین می‌فرستد.

در دوره هخامنشی، در کتیبه‌های اردشیر دوم و اردشیر سوم نام میترا در کنار نام‌های اهورامزدا و آناهیتا آمده است. در زمان هخامنشی پرستش میترا در میان توده مردم گسترش و اهمیت بسیار داشته است.

اشکانیان نیز مهرپرست بودند. اما دین مهر، رسمی و آیین دربار نبود. زیرا هر استانی فرمانروایی به دین خود داشت و دیگر ادیان آزاد بودند. در این دوره، اگرچه دین زرتشت و مهر در کنار هم وجود داشته، اما مهرپرستی بسیار قوی بوده است. نشانه‌های مهری بر سکه‌های اشکانی، معماری و تزیینات آن در منطقهٔ ایران و خراسان بزرگ آشکار است.

از اواسط دوران فرمانروایی ساسانی، دین مزدیسنا رسمی شد. اما در آثار ساسانی ردپای مهر دیده می‌شود. میترا و آناهیتا ایزدان خورشید و ماه در تمام دوران ساسانی حضور داشته و نشانه‌های آن در هنر و فرهنگ این دوران آشکار است. نقش‌برجسته میترا در تاق بستان از دوران ساسانی برجاست.

-کتیبه‌های هخامنشی (لوکوک، ۱۳۸۲: ۴۵)

-رضی، دین و فرهنگ ایرانی پیش از عصر زرتشت، ۱۸۹

به صفحه تلگرام ما بپیوندید، تاربرگ تاریخ روایی ایران:

https://t.me/oldhistor