قانون اول و دوم ابن‌سینا

ابن‌سینا ۶۰۰ سال قبل از نیوتن، قوانین موسوم به اول و دوم او را شرح داده بود.

قانون اول:

هر جسم در طبع و حالت خاصی می‌باشد و از این حالت خارج نمی‌شود مگر اینکه یک عامل خارجی بر روی آن تأثیر بگذارد.

قانون دوم:

هر حرکتی در زمان واقع است و شدت بیشتر نیرو باعث سرعت بیشتر در زمان کمتر است. یعنی هرچه نیروی وارد بر جسم بیشتر باشد سرعت آن بیشتر و زمان انتقال آن کوتاه‌تر است.

زمانی که فخر رازی شرحی بر رسالۀ «الاشارات و التنبیهات» بوعلی سینا نوشت، شاگردان خواجه‌نصیر نزد او رفته و آن شرح را جرح دانسته و از استاد خواستند تا شرحی بر آن رساله بنگارد. بنابراین خواجه‌نصیرالدین طوسی صاحب شرحی بر الاشارات و التنبیهات است و نه صاحب رساله که در آن قوانین مربوط به حرکت آمده است.

به قول دکتر جهانشاه درخشانی «اگرچه دانش امروز دیگر بر دیدگاه‌های با خاستگاه اروپایی بهایی نمی‌گذارد، اما هنوز هم بازتاب آن دیدگاه‌ها در اندیشه‌ها ریشه‌ای ژرف دارد». از این روست که بیشتر از نیمی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی حتی به خودشان زحمت نداده‌اند تا به زمان زندگی وات و نیوتن دقت نموده و با این پیش‌فرض که مگر ایرانیان هم می‌توانند از فیزیک و مکانیک سر در بیاورند!، گزینۀ دوم را برگزیده‌اند. همین اندازه بس که جیمز وات در قرن هجدهم و نیوتن در قرن هفدهم یعنی یک قرن پیش از وات می‌زیسته است. بنابراین نیوتن نمی‌توانسته یکصد سال پیش از جیمز وات، نظریه او را به نام خودش منتشر نماید.

بوعلی سینا در رسالۀ الاشارات و التنبیهات، به قوانین حرکت اشاره نموده است، که بعدها و در پایان قرون وسطی و با ترجمه کتب دانشمندان ایرانی، این علوم به دست اروپاییان افتاد و آن‌ها را به نام خود منتشر نمودند.

دربارۀ گزینه چهارم نیز، اندکی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی ترجیح داده‌اند تا بدون هیچ مطالعه‌ای و طبق آموزه‌های غربی، دانش را صرفا مربوط به کسانی موسوم به یونانی بدانند.

در دنباله، مقاله‌ای کوتاه دربارۀ قوانین حرکت مربوط به بوعلی سینا و رسالۀ الاشارات و التنبیهات وی در همین تاربرگ درج خواهد شد.

به صفحه تلگرام ما بپیوندید، تاربرگ تاریخ روایی ایران:

https://t.me/oldhistor