در کدام قرن هستیم؟

در کمال تعجب، باز دوباره روشنفکرها میدان‌دار شده و فکری غریب را طبق معمول در جامعه رواج داده و در حال جا انداختن آن هستند.
این فکر غلط از سال گذشته آغاز شد. بدینگونه که با تحویل سال ۱۴۰۰ و تبریک‌های متداول مردم در سال نو، یک تبریک دیگر نیز دهان به دهان چرخید. آن تبریک نیز آغازِ به اصطلاح قرن جدید بود. یعنی قرن چهاردهم هجری شمسی به پایان رسید و وارد قرن پانزدهم آن شدیم.
فکر غلط آن بود که، «خیر، آغاز قرن جدید از ۱۴۰۱ خواهد بود». اثرات این تفکر نابخردانه را امسال شاهد هستیم که صداوسیما و مجریان کم‌سوادش در حال آماده‌سازی افکار عمومی در خصوص ورود به قرن جدید هستند!

اما تقریبا کسی به این نکته دقت نکرد که وقتی یک کودک از مادر زاده می‌شود، او یکروزه است و وارد نخستین سال زندگی از نخستین قرن زندگی خود شده است. یعنی او از همان نخستین روز، یکصد سالِ آغازین زندگی خود را آغاز کرده است. بنابراین نیازی نیست تا او جشن تولد یکسالگی خود را بگیرد و آنگاه بگوییم که، خب تازه زندگی‌اش آغاز گشته و از جشن تولد یکسالگی اوست که صد سال اول زندگی‌اش آغاز می‌شود!

پس قرنی که در آن بودیم از نخستین روز سال ۱۳۰۰ آغاز شده بود، در نوروز ۱۳۰۱، نخستین سال خود و در نوروز ۱۴۰۰ نیز یکصدمین سال خود را پیمود و به پایان رساند. از نوروز ۱۴۰۰ وارد قرن جدید شدیم و امروز یعنی نوروز ۱۴۰۱، یکسال از آن را گذراندیم. نه اینکه تازه یکمین سال آن بخواهد از یکم فروردین ۱۴۰۱ آغاز شود.
در زمانی که هجرت اتفاق افتاد، نخستین روز آن نیز آغاز گشت. در سال یکم هجری، یکمین سال و در آغاز سال ۱۰۰ هجری نیز یکصدمین سال آن کامل شد. یعنی در نخستین روز از سال ۱۰۰ هجری شمسی، قرن دوم آغاز شده بود. نه اینکه تازه از سال ۱۰۱ هجری بگویند سال دوم هجرت آغاز شده است!
به نظرتان، هفته از صبح یکشنبه آغاز می‌شود یا شنبه؟ سال از یکم اردیبهشت آغاز می‌شود یا یکم فروردین؟ یعنی حتما باید یک روز از هفته گذشته باشد، تا بگوییم هفته آغاز شد؟ حتما باید یک ماه از سال گذشته باشد، تا بگوییم سال آغاز شد؟ حتما باید یک سال از قرن گذشته باشد، تا بگوییم قرن آغاز شد؟

با انگشتانتان بشمارید یا یک جدول روی کاغذ رسم کنید، خیلی ساده متوجه موضوع خواهید شد.
۱-روز اول هجرت تا روز اول سال ۱ هجری
۲-روز اول سال ۱ تا روز اول سال ۲
۳-روز اول سال ۲ تا روز اول سال ۳
۴-روز اول سال ۳ تا روز اول سال ۴
۵-روز اول سال ۴ تا روز اول سال ۵
۶-روز اول سال ۵ تا روز اول سال ۶
۷-روز اول سال ۶ تا روز اول سال ۷
۸-روز اول سال ۷ تا روز اول سال ۸
۹-روز اول سال ۸ تا روز اول سال ۹
۱۰-روز اول سال ۹ تا روز اول سال ۱۰
جمع ۳۶۵۰ روز
؟- روز اول هجرت تا روز اول سال ۱۰۰
جمع ۳۶۵۰۰ روز
؟- روز اول هجرت تا روز اول سال ۱۰۰۰
جمع ۳۶۵۰۰۰ روز
؟-روز اول هجرت تا روز اول سال ۱۴۰۰
جمع ۵۱۱۰۰۰ روز
؟-روز اول هجرت تا روز اول سال ۱۴۰۱
جمع ۵۱۱۳۶۵ روز
یعنی ۱۴ قرن، ۵۱۱۰۰۰ روز است. اما ۱۴ قرن کامل (۱۴ تا ۱۰۰ سال) به علاوه یک سال اضافی، ۵۱۱۳۶۵ روز است. از روز آغاز هجرت تا نوروز ۱۴۰۱، ۱۴ قرن و یک سال است. اما از روز آغاز هجرت تا نوروز ۱۴۰۰، دقیقا ۱۴ تا ۱۰۰ سال کامل، یعنی ۵۱۱۰۰۰ روز است.
بنابراین از نوروز سال ۱۴۰۰ و با گذشت ۱۴ تا ۱۰۰ سال، ۱۴ قرن تمام شده و قرن پانزدهم آغاز می‌شود.

جشن آغاز هزاره سوم، شب ژانویه سال ۲۰۰۰

 از چپ به راست: ملکۀ بریتانیا الیزابت دوم، تونی بلر نخست‌وزیر بریتانیا  و همسرش

دستکم یادتان نرفته که آغاز قرن ۲۱ میلادی در سال ۲۰۰۰ جشن گرفته شد، نه ۲۰۰۱.
هزارۀ دوم میلادی، هزاره‌ای بین سال‌های ۱۰۰۱ تا ۲۰۰۰ بود. تقویم جولیان در آغاز هزاره در اروپا مورد استفاده قرار گرفت و همۀ کشورهایی که زمانی از تقویم ژولیانی استفاده می‌کردند، تا پایان آن تقویم میلادی را پذیرفته بودند. به همین دلیل، تاریخ پایان هزارۀ دوم معمولاً بر اساس تقویم میلادی محاسبه می‌شود، در حالی که تاریخ آغاز بر اساس تقویم ژولیانی است.
هزاره، دوره‌ای هزار ساله است. گاهی این کلمه به طور خاص برای دوره‌های هزار ساله استفاده می‌شود که از نقطۀ مرجع اولیه تقویمِ در نظر گرفته شده، شروع می‌شود و در سال‌های بعد اعداد صحیح مضرب هزار سال هستند.
در اواخر دهه ۱۹۹۰، در مورد اینکه آیا هزاره باید در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ پایان یابد یا در ۳۱ دسامبر ۲۰۰۰، اختلاف نظر وجود داشت. آسوشیتدپرس گزارش داد که هزاره سوم در ۱ ژانویه ۲۰۰۱ آغاز شد، اما همچنین گزارش داد که جشن‌ها در ایالات متحده به طور کلی در آغاز سال ۲۰۰۱ در مقایسه با آغاز سال ۲۰۰۰ کمتر بود. بسیاری از جشن‌های عمومی برای پایان هزاره دوم در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ - ۱ ژانویه ۲۰۰۰ برگزار شد.
بحث عمومی منتهی به جشن‌های سال ۲۰۰۰ در مورد اینکه آیا آغاز آن سال باید به عنوان آغاز هزاره جدید تلقی شود، وجود داشت. مسئله از تفاوت بین قرارداد استفاده از اعداد ترتیبی برای شمارش سال‌ها و هزاره‌ها، مانند «هزاره سوم» یا استفاده از توصیف عامیانه مانند «دو هزار» ناشی می‌شود. کنوانسیون اول در کشورهای انگلیسی‌زبان رایج است، اما دومی برای مثال در سوئد مورد علاقه است.
کسانی که معتقد بودند فرارسیدن هزاره جدید باید در گذار از سال ۲۰۰۰ به ۲۰۰۱ جشن گرفته شود یعنی ۳۱ دسامبر ۲۰۰۰ تا ۱ ژانویه ۲۰۰۱، استدلال کردند که سالشماری با سال ۱ آغاز شد (بدون سال صفر) و بنابراین هزارۀ اول از سال ۱ تا پایان سال ۱۰۰۰، هزاره دوم از ۱۰۰۱ تا پایان سال ۲۰۰۰ و هزاره سوم از سال ۲۰۰۱ شروع شده و در پایان سال ۳۰۰۰ به پایان می‌رسد. اما فرهنگ عامه از جشن رسیدن هزاره جدید در گذار از ۱۹۹۹ به ۲۰۰۰ یعنی ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ تا ۱ ژانویه ۲۰۰۰ پشتیبانی می‌کرد. به عنوان مثال، دورۀ ۱۹۸۰ تا پایان ۱۹۸۹ به عنوان دهه ۱۹۸۰ یا دهه هشتاد نامگذاری شد. این به عنوان اثر مسافت‌شمار نامیده می‌شود. یعنی آغاز حرکت، از گام صفر آغاز می‌شود، نه گام یک. شما وقتی در آغاز خط دو صد متر قرار می‌گیرید، با دویدن ۱۰۰ متر به خط پایان می‌رسید، نه با دویدن ۱۰۱ متر.
به هر روی، آغاز قرن بیست و یکم و هزاره سوم، در سرتاسر جهان در آغاز سال ۲۰۰۰ جشن گرفته شد. یک سال بعد، در آغاز سال ۲۰۰۱ جشن‌ها تا حد زیادی به حالت عادی سال نو بازگشت. اگرچه برخی از آن استقبال کردند، از جمله زمان‌سنج رسمی آمریکا، رصدخانه نیروی دریایی ایالات متحده و کشورهای کوبا و ژاپن.
رویکرد رایج این بود که پایان سال ۱۹۹۹ را به عنوان پایان یک هزاره تلقی کرده و جشن‌های هزاره را در نیمه شب بین ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ و ۱ ژانویه ۲۰۰۰ با اهمیت فرهنگی و روانی رویدادهای ذکر شده برگزار کردند.

مردم عزیز، خواهش می‌کنیم چنانچه سلبریتی‌ها بیسواد هستند، دستکم شماها نباشید.