تبار بخت‌النصر

در آثارالباقیه بیرونی، نام شاهان بابل از بخت‌النصر اول چهارمین پادشاه از سلسلۀ دوم ایسین و دودمان چهارم بابل در آغاز عصر آهن آغاز می‌شود که پس از کاسی‌ها به قدرت رسیدند. دومین نام در جدول بیرونی نیوخذناصر ثبت شده است، که باید دانست احتمالا در جداول رسیده به دست او، دو گونه ثبت نام بخت‌النصر به عنوان دو شاه جدا فرض شده بوده‌اند. زیرا «نبوکدنزر/نبو-کودوری-اسر» هجای بابلی و نیز «بوخَت‌نَصَر/(ن)-بو-(خَ/ک)-ت‌- َصَر» هجای عبری آن است.

آگاهیم که تمامی اسناد کتیبه‌ای و همچنین اسناد دورۀ میانه، بر ایرانی بودن تبار بخت‌النصر دوم مُهر می‌زند. در اسناد کهن پیرامون نسب بخت‌النصر دوم می‌خوانیم، «بختنصر و آن پسر گیو بن گودرز است، که به فرمان گشتاسپ بر یهودان سخت گرفت».

حمزه بن الحسن، بخت‌النصر را بن گیو بن گودرز می‌شناسد و صاحب مجمل‌التواریخ او را رهام پسر گودرز می‌داند، و در کتاب الاصفهانی او را بوشه بن ویو (نرسیه پسر گیو) بن گودرز گویند و در دیگر روایات نیز او را بن گودرز می‌دانند (صفا، حماسه‌سرایی در ایران، ۴۴۸-۴۹۰).
در روایت ذکر شده، کسی که به بیت‌المقدس حمله کرده و بر یهودیان آن سرزمین پیروز شده و آن شهر را نیز ویران کرده و یهودیان را به اسارت گرفته و حتی عده‌ای از آن‌ها را نیز از بین برده است، اورهام نوۀ گودرز بُن گیو است.
در باب مادی بودن دودمان بابل نو بسیار می‌توان سخن گفت. اما کوتاه آنکه، در کتاب دانیال پیرامون داریوش مادی چنین می‌خوانیم، «در همان شب، بلشصر پادشاه کلدانیان کشته شد. و داریوش مادی در حالی که شصت و دو ساله داشت، سلطنت یافت ... و در سال نخست داریوش پسر اخشورش که از نسل مادیان و بر مملکت کلدانیان پادشاه شده بود، در سال نخست سلطنت او، من دانیال...» (کتاب مقدس، ۵:۳۰، ۲۹-۶:١، ۲-۹:١).
اما با نوشتۀ ابن‌عبری در مختصر تاریخ‌الدول است که متوجه موضوع مهم دیگری نیز می‌شویم، «داریوش مادی، یونانیان او را نابونیدس گویند ... در عصر پادشاهی او، دولت نبطیان کلدانی منقرض شد و پادشاهی آن قوم به پارسیان رسید» (فصل دولت پنجم، ص ۶۲).

بدینگونه، نبونئید آخرین شاه بابل نیز تباری مادی داشته و نام پدرش هم در اسناد «اخشورش (خشیارشا)» ثبت شده است.

همچنین جدا از اسناد متقن تاریخی مبنی بر حضور دیرین مادها در میانرودان جنوبی، باید به خواستگاری نبوپلاسار از دختر شاه هم‌تبارش هوخشتره برای پسرش بخت‌النصر اشاره کرد که سرانجام باغ‌های معلق بابل نیز به افتخار آن شاهبانو ساخته شد.