قدیمی‌ترین خط جهان در جیرفت

یوسف مجیدزاده

تاکنون در تاریخ کشور، هیچ تمدن باستانی توسط باستان‌شناسان ایرانی کشف نشده است، بنابراین کشف قدیمی‌ترین خط جهان در جیرفت و کشف تمدن حوزهء هلیل‌رود توسط هیات باستان‌شناسی ایرانی باعث افتخار است.

ششمین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی جیرفت آغاز خواهد شد، و برنامهء این فصل ضمن پیگیری برنامه‌های باستان‌شناسی فصل‌های قبلی، تمرکز بر عبادتگاه، محل کشف مجسمهء سنگی و محل کشف لوح‌نوشته‌هاست.

کشف معماری محل عبادتگاه در نزدیکی تپهء تاریخی کنارصندل، کشف مجسمهء مرد سنگی که احتمال دارد یکی از خدایان این تمدن باشد و کشف لوح‌نوشته‌هایی که ثابت می‌کند تمدن جیرفت یکی از مخترعین خط در جهان بوده است، همگی از ضرورت‌های تمرکز گروه باستان‌شناسی بر این ۳ نقطه است.

با توجه به نوشته‌های روی سه لوح باستانی کشف شده، تا قبل از کشف این الواح، فقط دو خط باستانی میخی و هیروگلیف به عنوان خط‌های دوران باستان شناخته می‌شد. اما خط‌های کشف شده که به صورت اشکال هندسی هستند، هیچگونه معادلی برایشان وجود ندارد و تاکنون نیز هیچ یک از کارشناسان موفق به خواندن آن‌ها نشده‌اند.

خط‌شناسان آن را الفبایی میان خط تصویری (هیروگلیف) و آوانگار می‌دانند. یعنی دستکم ۳۰۰۰ سال پیش از خط هیروگلیف مصری، و از دیدگاه تاریخی گامی جلوتر از آن.

کشف این الواح، تمام تاریخ منطقه و جهان را به هم ریخته است. زیرا تا پیش از این، فرض بر این بود که در منطقهء جنوب‌شرق ایران در دوران باستان الفبا وجود نداشته، اما این کشفیات خلاف این ادعا را اثبات کرده است.

بدون شک این الواح صرفا متعلق به جیرفت نیست، بلکه متعلق به یک پادشاهی بزرگ است که نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر وسعت داشته و ما احساس می‌کنیم مکان جیرفت پایتخت این پادشاهی بوده است.

بناست یک همایش بزرگ بین‌المللی با حضور صاحب‌نظرانی از کشورهای مختلف جهان دربارهء تمدن جیرفت در تهران برگزار شود.

این افتخار ما ایرانی‌هاست که قدیمی‌ترین خط جهان را پیدا کرده‌ایم و در حال حاضر نیز هیچکس در تمدن بودن جیرفت شک ندارد. اما به هر حال، به هم ریختن دیدگاه‌های قدیمی باستان‌شناسی در مورد تمدن‌های جهان و اینکه یک گروه ایرانی تمام این کارها را انجام می‌دهد، برای جهان سخت است.

-سرپرست هیأت باستان‌شناسی جیرفت