داریوش مادی، نبونئید است

مهرداد ایران‌مهر

بلطشاصر به شکلی عجیب نامش پیش از نبونئید، در جدول بیرونی (آثارالباقیه) آمده است. اما به سادگی می‌توان فهمید که نام بلتسر/بل-اسر (یونانی بلسوس) پسر نبونئید، به خطا و به عنوان شاهی جدا، پیش از او ثبت شده است.

 

در اینجا با رجوع به کتاب دانیال، پاسخ یافت می‌شود. از آنجا که نبونئید سال‌های طولانی، بابل را به مقصد بیابان‌هایی در شمال بادیه (تما/تیماء) ترک گفته و پسرش بلتسر را به عنوان جانشین در بابل معرفی کرده بود، بنابراین رخدادنگاران، بلتسر را شاه بابل فرض نموده و بازگشت نبونئید به بابل و کشته شدن همزمان پسرش را جانشینی وی به جای پادشاهی با نام بلطشاصر ثبت کرده‌اند. 

به هر رو، در اینجا به نام بحث‌برانگیز داریوش مادی می‌رسیم. اظهارات بسیار گوناگونی پیرامون این نام که در کتاب دانیال و دیگر اسناد آمده، و او این پادشاه را همزمان با خود اعلام نموده، انجام شده است. شگفتی برخی از این باب است که، ایشان این فرد را داریوش بزرگ هخامنشی فرض نموده و سپس متعجبند که چرا نامش در جدول پیش از کوروش آمده و دیگر آنکه می‌دانیم دانیال همزمان با داریوش هخامنشی زندگی نکرده است.

در کتاب دانیال، پیرامون این فرد چنین می‌خوانیم، «در همان شب، بلشصر پادشاه کلدانیان کشته شد. و داریوش مادی در حالی که شصت و دو سال داشت، سلطنت یافت ... و در سال نخست داریوش پسر اخشورش که از نسل مادیان و بر مملکت کلدانیان پادشاه شده بود، در سال نخست سلطنت او، من دانیال...» (کتاب مقدس، ۵:۳۰، ۲۹-۶:١، ۲-۹:١).

اما با نوشتۀ ابن‌عبری در مختصر تاریخ‌الدول است که متوجه موضوع مهم دیگری می‌شویم، «داریوش مادی، یونانیان او را نابونیدس گویند ... در عصر پادشاهی او، دولت نبطیان کلدانی منقرض شد و پادشاهی آن قوم به پارسیان رسید» (فصل دولت پنجم، ص ۶۲).

نام آخرین فرمانروای کلده، در مختصرالدول، آثارالباقیه و کتاب دانیال به شکل‌های داریوش مادی، داریوش ماهی اول و داریوش پسر احشیرش/اخشوروش (خشیارشا/ با پسر داریوش هخامنشی یکی نیست) ثبت شده است، که حال دانستیم او نبونئید آخرین شاه بابل نو از دودمان یازدهم (اومان‌منده‌ها/مادهای جنوبی) است. جالب است که نام پدر وی نیز یک نام ایرانی یعنی اخشورش/خشیارشا بوده است.

انتخاب لقب نبو-نئید نیز یک رسم کهن و بومی قلمرو میانی در نهادن نام‌های آیینی خدایان به عنوان لقب پادشاهان می‌باشد.

این نام در جدول کتب اهل مغرب، به گونهٔ داریوش ماهی ثبت شده است. اما مترجمین و مصححین کنونی آن را به صورت مادی تصحیح کرده‌اند.

با نگاه به شواهد تاریخی، هیچ شکی در مادی بودن دودمان یازدهم بابل (بابل نو) وجود ندارد.

با توجه به اسناد و شواهد تاریخی، در تبار مادی نبوپلسر و پسرش بخت‌النصر دوم و دیگر شاهان بابل نو اطمینان داریم. بنابراین نبونئید نیز که در شرایط چیرگی مادهای میانرودان بر بابل، از سوی کاهنان به شاهی برگزیده شد، نمی‌تواند از تباری غیر از شاهان پیشین دودمان یازدهم برگزیده شده باشد. درگیری‌های او با مادهای هگمتانه بر سر حران نیز می‌تواند برآمده از جاه‌طلبی‌های او در هنگام بیرون کشیدن بخشی از سپاه ماد از حران به دستور واپسین شاه ماد سوم بوده باشد. همچنین دیدیم که گزارش بای‌بل نیز او را از نسل مادیان می‌داند.

مدت حکومت این فرمانروای کلدانی (داریوش مادی)، در سند بیرونی و دیگر اسناد روایی تاریخ ایران، ١۷ سال ثبت شده است. جالب است که نبونئید آخرین شاه بابل نیز مطابق سالنامۀ خود او و دیگر اسناد و کتیبه‌های موجود، ١۷ سال فرمانروایی کرده است.

برخی برای حل این معما، او را هوخشثره برشمرده‌اند تا نامش پیش از کوروش قرار گرفته و موضوع به اصطلاح حل شود. اما باید دانست، مادهای هگمتانه هیچگاه بر بابل فرمان نراندند. بلکه گروه دیگری از مادها (اومان‌منده‌ها) که اتفاقا ساکنین دیرهنگام‌تر جنوب میانرودان بودند، بر آشوری‌ها شوریده و بر بابل چیره شدند. سپس در اتحاد با هم‌تباران مادی خود در هگمتانه و نیز بازماندگان ایلام، آشوریان را برانداختند.

به صفحه تلگرام ما بپیوندید، تاربرگ تاریخ روایی ایران:

http://t.me/oldhistor