مَرتوها، ناآرام‌ترین جمعیت ایرانی

گردآوری و تنظیم: مهرداد ایران‌مهر
برگرفته از: دانشنامۀ کاشان - جلد ۳ و ۴، دکتر جهانشاه درخشانی
شاید بتوان گفت، «آمورها (بی‌مرگان، جاودانگان)» از کهن‌ترین جمعیت‌های ایرانی بودند که گسترش فراگیر و تاریخی‌شان به سوی باختر، دامنه‌دارترین تاثیرات را بر منطقۀ آسیای غربی گذارد. (از پایان هزارۀ چهارم تا میانۀ هزاره دوم پ.م)
پیشینۀ هویتی ایشان، به زمانی پس از استورۀ «ییمَه/جمشید» (واپسین یخبندان بزرگ زمین) و پیدایش کوش باستانی (بهشت عدن /دال ساکن/ - Eden) بازمی‌گردد.
(توضیح: نخستین گسترش ویژۀ این جاودانگان، جهتِ «جنوبی-شمال‌خاوری» داشته است/ استرابون)

داستان سینوهه در متن‌های مصری

داستان سینوهه به شکل افسانه نیز منتشر شده است که ارزش تاریخی ندارد. متن اصلی سینوهه به خط هیروگلیف مصری، بیشتر از ۶۵۸ سطر کوتاه نیست.