ایران آینده

ایران آینده

بازنگری در تاریخ قلمرو میانی
ایران آینده

ایران آینده

بازنگری در تاریخ قلمرو میانی

عناوین یادداشت‌ها

  • نفوذ فرهنگ ایرانی در چین شنبه 27 فروردین 1401 19:21
    بسط فرهنگ ایرانی در چین سبب شده بود که تا سال ۵۰ پ.م تقریبا در همهٔ چین واژه ایرانی «خشثرپاون/ شهربان، ساتراپ» را برای سران ایالت‌ها بکار برند. مناسبات خارجی ایران و چین و حضور سفیر دائم در پایتخت‌های دو کشور که در پامیر با هم همسایه بودند، از زمان تیرداد یکم اشکانی برقرار شده بود. شمار اعضای سفارت ایران در چین در...
  • بابِل، قطب ایرانشهر شنبه 27 فروردین 1401 18:40
    آنچه معمورتر و خیر و خصب آن بیشتر و استقامت سیاست آن نیکوتر و عمارت در آن قائم‌تر، مملکت ایرانشهر است، و بابل قطب و اصل آن اقلیم است و آن را مملکت پارس می‌گویند و حد آن مملکت در ایام عجم و جاهلیت معلوم بود. (المسالک و الممالک، اصطخری، ص ۶) زکریا بن محمد بن محمود قزوینی (۶۰۵ تا ۶۸۲ ه.ق) دربارۀ فارس می‌گوید، «از شرق به...
  • فارسی شکر است چهارشنبه 24 فروردین 1401 13:23
    زنده‌یاد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب: می‌‏گویند ادوارد براون انگلیسى وقتى با دانشمندانى برخورد می‌‏کرد که می‌‏توانستند به فارسى تکلم کنند، هر زبان دیگر را کنار می‌‏گذاشت و می‌‏گفت: «باید فارسى حرف زد؛ چرا که وقتى انسان فارسى حرف می‌‏زند، احساس می‌کند زبانش انسانی‌‏تر است.» نمی‌‏دانم آیا ایرانی‌هایى که در خانۀ خود با...
  • پوشش زن در دورۀ اشکانی چهارشنبه 24 فروردین 1401 00:59
    پوشش درخور، از نشانه‌های تمدن بشری و نماد فرهنگ ایرانی. نوع پوشش این بانوی اشکانی که در تندیس مشاهده می‌شود، بسیار زیباست. ﺯﻧﺎﻥ ﻋﻬﺪ ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﻗﺒﺎﯾﯽ تا مچ پا ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﯽ‌ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎ چارقدی ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻓﮑﻨﺪﻩ ﻣﯽ‌ﺷﺪ، ﻭ ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺎﺑﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً چون چادر ﺑﻪ ﭘﺲ ﺳﺮ ﻣﯽﺁﻭﯾﺨﺘﻨﺪ. همچنین پوششی روسری‌مانند به همراه چادری مخصوص بر سر...
  • شاهنامه استوره است، نه افسانه دوشنبه 15 فروردین 1401 03:02
    دکتر آزاده احسانی، در نوشتاری با نام "سخنی کوتاه دربارۀ چگونگی پیدایش شاهنامه/ ۲۹بهمن‌ماه ۱۳۸۹" آورده‌اند: «باور بسیاری بر آن است که، "شاهنامه مجموعه داستان‌هایی است در قالب شعر که حاصل ذهن پویا و توانای "حکیم ابوالقاسم فردوسی" شاعر گرانسنگ ایران می‌باشد". اما باید دانست، شاهنامه کتابی...
  • استوره‌های ایرانی در آیینۀ اسناد ودایی جمعه 12 فروردین 1401 02:35
    مهرداد ایران‌مهر امروزه به آن اندازه از کُنه تاریخمان دور افتاده‌ایم که شاید دیگر امیدی برای بازپیرایی دگربا ر آن بر جای نمانده باشد. اما به هر رو، بر ماست تا این چراغ بی‌فروغ کنونی و همین اندک کورسوی بازمانده د ر دل تاریکی را زنده نگاهداریم، شاید که راهی برای بازدم دوبارۀ آن یافت گردد. یکی از این راه‌ها، نگاه به...
  • دست از سر تاریخ بردارید سه‌شنبه 9 فروردین 1401 02:50
    امروزه حوزۀ علوم انسانی و به ویژه تاریخ در کشورمان، با مشکلات عدیده‌ای روبرو است. چنانچه بخواهیم عوامل موجد این موضوع را نام ببریم، خود مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد شد. اما از آنجا که در این مقال قصد نداریم مستند و شمرده این عوامل را برشماریم، بنابراین به صورت کلی و گذرا به بخشی مصداقی از این معضلات خواهیم پرداخت. شاید...
  • در کدام قرن هستیم؟ یکشنبه 7 فروردین 1401 00:11
    در کمال تعجب، باز دوباره روشنفکرها میدان‌دار شده و فکری غریب را طبق معمول در جامعه رواج داده و در حال جا انداختن آن هستند. این فکر غلط از سال گذشته آغاز شد. بدینگونه که با تحویل سال ۱۴۰۰ و تبریک‌های متداول مردم در سال نو، یک تبریک دیگر نیز دهان به دهان چرخید. آن تبریک نیز آغازِ به اصطلاح قرن جدید بود. یعنی قرن چهاردهم...
  • مبدا گاهشماری ایرانی جمعه 5 فروردین 1401 00:07
    کدام سال، ریشۀ ایرانی داشته و مستند است؟ ۲۵۸۱ شاهنشاهی ۳۷۶۰ زرتشتی ۱۴۰۱ شمسی ۱۴۴۳ قمری ۲۰۲۲ میلادی ۶۷۷۲ آشوری ۷۰۴۴ میترایی آریایی ۱۴۱۰۱ اهورایی -شاهنشاهی: گزینۀ سال «شاهنشاهی» ایرانی است، اما مستند نیست. در وهله نخست، به نظر می‌رسد که چون این سال منتسب به کوروش و هخامنشیان است، پس مستند هم هست. اما با بررسی آن متوجه...
  • ماهی، نمادی ایرانی سه‌شنبه 2 فروردین 1401 13:54
    یکی از نمادهایی که چند سالی است روشنفکران و برخی مذهبیون، نفرتی عجیب نسبت به آن بروز می‌دهند، ماهی قرمز سفرۀ هفت‌سین در خوان نوروزی است. یک سال، نگران مرگ و میر این آبزیان شدند و وقتی تیرشان به سنگ خورد، آنگاه دلسوز مردم شدند و گفتند این جانور کثیف است و از آن بیماری می‌گیرید. سپس گفتند که اصلا ایرانی نیست و از چین...
  • نوروز، باشکوه‌ترین جشن جهان جمعه 27 اسفند 1400 02:55
    گردآوری: مهرداد ایران‌مهر ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی ازین باد ار مدد خواهی، چراغ دل برافروزی (حافظ) سرانجام، تلاش‌های چندین سالۀ فرهنگدوستان به بار نشست و نوروز ایرانی در جایگاه «میراث فرهنگی بشری» از سوی سازمان علمی - فرهنگیِ یونسکو پذیرفته شد، و در نشست سازمان ملل متحد نیز در شمار روزهای جهانی جای گرفت. پذیرش...
  • مادها و سرزمین مده پنج‌شنبه 26 اسفند 1400 20:57
    گردآوری و تنظیم: مهرداد ایران‌مهر برگرفته از: دانشنامۀ کاشان - جلد ۳ و ۴، دکتر جهانشاه درخشانی «مَدَه» در متن‌های کهن میانرودان، نامی جغرافیایی است. واژه یا نام خاص سومریِ «مَدَه» بی‌گمان یک وام ‌ واژه است. این سرزمین گویا پهنه‌ای بس گسترده بوده است. زیرا مَدَه به گونۀ پیشوند همراه نام چندین جا آورده شده است که همگی...
  • بنیانگذاران، درون زنبیلی بر روی آب دوشنبه 23 اسفند 1400 00:34
    شخصیت‌های تاریخی زیر همگی در کودکی مورد تهدید بوده‌اند و به گونه‌ای نجات یافته‌اند تا رسالتی بزرگ را به انجام رسانند، شامل فریدون، کیخسرو، بخت‌النصر، کوروش، سارگن اکدی، پرسئوس، داراب و روایت متاخر تورات دربارهٔ موسی. در روایات مذکور، چند تن از این شخصیت‌ها همچون سارگن، پرسئوس، داراب و موسی جهت رهایی از خطر، توسط...
  • توجیهی تازه برای زنده نگهداشتن یک فرضیۀ اثبات نشده دوشنبه 23 اسفند 1400 00:19
    مهرداد ایران‌مهر یکی دو دهه است که نقد مبحث کوچ آریاها به طور جدی پیگیری شده و نتایج درخوری نیز داشته است. اما یکی دو سالی شاهد برخی توجیهات عجیب برای رها نشدن از خاستگاه آسیای میانه‌ای و سیبریایی ایران‌وج و زبانِ به اصطلاح آریایی هستیم. گویی این چسب سرزمین‌های شمالی و خاستگاه دانستن آن برای جمعیت‌های ایرانی،...
  • مجسمۀ آزادی یا تائیس؟ سه‌شنبه 17 اسفند 1400 17:37
    نام رسمی آن «آزادی روشنگر جهان» است. مجسمهٔ بزرگی که در سال ۱۸۸۶ به مناسبت یکصدمین سال استقلال آمریکا توسط فرانسه به ایالات متحده هدیه شده است. Liberty Enlightening the World La liberté éclairant le monde ساخت مجسمه با ۴۶ متر ارتفاع توسط مهندس فرانسوی «فردریک آوگوست بارتولدی» در ۱۸۷۵ آغاز شد و در ۱۸۸۴ به پایان رسید....
  • نقش‌برجستۀ کورانگون دوشنبه 16 اسفند 1400 19:27
    سنگ‌نگاره‌ای است در نزدیکی نورآباد ممسنی که بر روی بدنۀ یکی از ارتفاعات به نام کوه کورنگون و با ارتفاعی حدود ۱۰۰ گام قرار دارد. این نقش‌برجسته روایتگر پرستش یک زوج مقدس است و ۷۲ تصویر کوچک و بزرگ دیگر از پرستشگران در اطراف آن است که به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند. این اثر میان ۴۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال پیش توسط ایلامی‌ها بر...
  • دیگر از سن‌تان گذشته، رها کنید این داستان کوچ و بومیان را... شنبه 14 اسفند 1400 22:19
    حضور استعمارگران انگلیسی در هند و آشفتگی ایشان بر اثر آشنایی اولیه با وداهای کهن هندی و این نکته که ایشان دریافتند کتاب مقدسشان در برابر عظمت فرهنگ شرق به پشیزی هم نمی‌ارزد، کار دستمان داد . آشنایی متعاقب با متون کهن ایرانی، اوضاع را وخیم‌تر هم کرد. زیرا ایشان برای آنکه بتوانند شباهت حیرت‌آور زبان‌های اروپایی و یونانی...
  • قانون اول و دوم ابن‌سینا پنج‌شنبه 12 اسفند 1400 03:30
    ابن‌سینا ۶۰۰ سال قبل از نیوتن، قوانین موسوم به اول و دوم او را شرح داده بود. قانون اول: هر جسم در طبع و حالت خاصی می‌باشد و از این حالت خارج نمی‌شود مگر اینکه یک عامل خارجی بر روی آن تأثیر بگذارد. قانون دوم: هر حرکتی در زمان واقع است و شدت بیشتر نیرو باعث سرعت بیشتر در زمان کمتر است. یعنی هرچه نیروی وارد بر جسم بیشتر...
  • فهرست شاهان هخامنشی در بابل یکشنبه 8 اسفند 1400 14:14
    کتاب تاریخ مختصرالدول، قرن هفتم: داریوش مادی (یونانیان وی را نابونیدوس/نبونئید می‌نامند) کورش (کوروش) قمباسوس (کمبوجیه) داریوش بن بشتسب (داریوش) احشیرش بن داریوش (خشیارشا) ارطبانس (اردوان پسر داریوش) ارطحششت الطویل الیدین (اردشیر اول) احشیرش ثانی (خشیارشای دوم) سغدینوس (سغدیانوس) داریوش نوثوش (داریوش دوم) ارطحششت ثانی...
  • یادنامۀ روانشاد دکتر جهانشاه درخشانی یکشنبه 8 اسفند 1400 01:52
    دانشنامه کاشان/ آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان (دکتر جهانشاه درخشانی) گردآوری: مهرداد ایران‌مهر رونماییِ کتاب «آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان»(دانشنامۀ کاشان، جلد ۳ و ۴ – ۱۳۸۲) دکتر جهانشاه درخشانی، «زادۀ ۴ اردیبهشت ۱۳۲۳ خورشیدی در تهران، درگذشت یکم اردیبهشت ۱۳۹۰ در بُن آلمان»...
  • هندسه، مهندس... جمعه 6 اسفند 1400 00:01
    واژۀ اوستایی هَن-تَچ، در پهلوی به هَندَچَک/هندازک و در فارسی به «اندازه» دگرگون شده و واژگان هندسه و «مهندس» از آن برآمدند. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه فراگیری دانش «اندازه» را از رویدادهای نوروز و دوران جمشید دانسته است. به سنگ و به گچ دیو دیوار کرد نخست از برش هندسی کار کرد اگر برگرفتی ز مردم شمار مهندس فزون آمدی...
  • زرتشت اهل سیبری نبوده است دوشنبه 2 اسفند 1400 03:05
    مهرداد ایران‌مهر این روزها گروه‌های ملی‌گرای فراوانی در قالب شبکه‌های اجتماعی وجود دارند. به جز گروه‌های اندکی که از سوی گروه‌های سیاسی خارج از کشور پشتیبانی شده و مواضع سیاسی خود را در رنگ و بوی تاریخی به خورد مخاطب می‌دهند، دیگران اکثرا جوانان علاقمندی هستند که نیت‌شان انتشار رخدادهای تاریخی ایران است. اما از آنجا...
  • نقش تالس در سقوط سارد یکشنبه 1 اسفند 1400 20:18
    مورخان و نویسندگان قدیمی، عبور کرزوس از رود هالیس را دلیل شکست او می‌دانستند و می‌گفتند سروش معبد دلفی با برانگیختن وی به عبور از این رود، وی را فریفته و به نفع پارس‌ها وارد عمل شده است. اگر چنین باشد، تالس که کارگزار این عبور بوده نیز باید بخشی از نقشۀ کشاندن لودیایی‌ها به آوردگاهی نامناسب بوده باشد. این حدس با این...
  • ایران، سرزمین چرخ خورشید پنج‌شنبه 28 بهمن 1400 19:06
    گویا نقل یک مورخ مسلمان باعث شده تا بسیاری که بی‌هیچ دلیل مشخصی، واژۀ ایران را برگرفته از آریا می‌دانند، معنای خاصی را بدان نسبت داده و چنین ترجمه کنند که آریایی یعنی آزاده و نجیب و فروتن و بزرگوار و... ابن حزم، متکلم مسلمان (الفصل): «ایرانیان بر اثر وسعت کشور و تسلط بر همۀ اقوام و ملل از حیث عظمت و قدرت، به منزلتی...
  • البرزکوه یکشنبه 12 دی 1400 19:05
    البرزکوه رشته‌کوه بزرگی است که از قفقاز تا افغانستان و هند ادامه دارد. (فرهنگ جغرافیای شاهنامه) سپردش دمان تا به البرزکوه که بودش بر آنجا کنام گروه به پیمان چنین رفت پیش گروه چو بازآوریدم ز البرزکوه نظر عمومی زبانشناسان بر اینست که دگرگونی «س» به «هـ» در دوران پسین صورت گرفته است، مانند دگرگونی «اَسورَه» به...
  • عکس بازسازی شده داریوش سوم سه‌شنبه 7 دی 1400 23:39
    آرین کینگ دانشجوی رشته تاریخ و ویرایشگر «دانشنامه تاریخ باستان»، بر اساس شواهد هنری موجود، تصویری بازسازی شده از داریوش سوم هخامنشی (۳۳۶-۳۳۰ پ.م) طراحی کرده است. او این تصویر را با استناد به کاشی‌نگاره نبرد ایسوس (۱۰۰ پ.م، پمپی) و سکه‌هایی که در دوران فرمانروایی داریوش سوم ضرب شده، خلق کرده است. این نکته که، "آیا...
  • کریسمس و یلدا سه‌شنبه 30 آذر 1400 16:47
    کریسمس به شما و خانوادۀ گرامی هیچ ربطی ندارد، شب چلّه‌تان خجسته باد در روزگاران کهن، «آیین مهر ایرانی» به دست ایرانیان در ایران‌زمین، و آنگاه چندین سده دورتر در اروپا گسترش یافت. سپس به دست رومیان در اروپای غربی و شمال آفریقا پراکنده شد، و ایشان نیز ایزد مهر را با باورهای خویش دربارۀ خدایان و به ویژه «خدای آفتاب»...
  • فراعنه مصر جمعه 21 آبان 1400 14:40
    مهرداد ایران‌مهر در مصری باستان، «پر/ پری» به کاخ فرمانروا گفته می‌شود. از این رو، فرمانروایان مصر را «پرآ/ پرون» می‌نامیدند، که گونهٔ معرب آن یعنی «فرعون» در فارسی رواج دارد. Per-âa, Pharaoh imperative, imperator واژه فرعون لقبی است که در دوره متأخر برای نام بردن از فرمانروایان دودمانی مصر به کار می‌رود. هر چند، از...
  • فروپاشی ساسانیان از نگاهی دیگر چهارشنبه 12 آبان 1400 01:22
    پیشگفتار رخدادهای ١۴ سدۀ پیش ایران، یکی از گرانیگاه‌های مهم تاریخ اجتماعی کشورمان به شمار می‌آید. بنابراین بررسی و کنکاش پیرامون آن می‌تواند پالایش برداشت‌های ما از چگونگی دگرگونی‌ها و تغییرات رخ داده در اوضاع اجتماعی آن روزگار ایران را در پی داشته باشد. تاکنون بسیار در این باره سخن رفته، اما نوشتار پیشِ رو تا به...
  • متن منشور کوروش جمعه 7 آبان 1400 13:40
    ١- [آن هنگام که ............ مردوک] پادشاه همهٔ آسمان‌ها و زمین، کسی که ..... که با ..... یش، سرزمین‌های دشمنانش را لگدکوب می‌کند ٢- ............... با دانایی گسترده، ......... کسی که گوشه‌های جهان را زیر نظر دارد ٣- ..... ........... فرزند ارشد [او] (بل‌شزر)، فرومایه‌ای به سروری سرزمینش گمارده شد ۴- ..................